پنجمین مصاحبه دکتر محمدی

محمدعلی محمدی رییس کمیته علمی جشنواره

   جناب آقای دکتر محمدی به عنوان اولین سوال وضعیت و جایگاه بهره وری در کشور را چگونه ارزیابی می نمایید؟

این پرسش همواره در سطح جامعه ما از طرف افراد مختلف مطرح بوده و هست که براساس گفته ها و شنیده ها و آنچه حس می شود آیا سطح بهره وری در کشور ما واقعاً پایین و غیرقابل قبول است؟ پاسخ نیز همواره مثبت است. آمار و اطلاعات منتشر شده توسط مراجع و مراکز مختلف داخل و خارج کشور مانند سازمان ملی بهره وری ایران، جشنواره ملی بهره وری ایران و سازمان بهره وری آسیایی مؤید این موضوع است ولی آنچه نیازمند توجه و دقت است مبنای مقایسه می باشد. مبنای تحلیل روند سطح بهره وری اطلاعات مربوط به سالهای گذشته است که این روند متأسفانه طی سالهای گذشته نوسانات زیادی داشته ولی بطور کلی نزولی نبوده اگر چه نرخ رشد بهره وری در برخی سالها حتی منفی بوده است.

اما اگر مبنای قضاوت و ارزیابی، اهداف تعیین شده در برنامه های توسعه اقتصادی اجتماعی کشور باشد، متأسفانه ما به اهداف از پیش تعیین شده بویژه در برنامه چهارم نرسیده ایم و فاصله زیادی بین عملکرد واقعی و عملکرد قابل انتظار و هدفگذاری شده وجود داشته است که آمار و اطلاعات منتشره هم بیانگر این حقیقت است .

به همین دلیل هم و با هدف رسیدن به چشم انداز جمهوری اسلامی ایران درسال ۱۴۰۴، مقام معظم رهبری هر سال با هدف ارتقاء سطح بهره وری جامعه و کشور تأکید بر جنبه های مختلف مرتبط با بهره وری از جمله اصلاح الگوی مصرف، تولید ملی، اقتصاد مقاومتی ومدیریت جهادی داشته اند.

   با توجه به شرایط کنونی اقتصاد کشور لزوم استفاده از روش های نظام مند بهبود بهره وری تا چه میزان احساس می شود؟

دو نکته  مهم در این پرسش کلیدی مطرح است که باید به آن توجه شود.

نکته اول احساس لزوم توجه به بهره وری در شرایط کنونی اقتصاد کشور است که پرسشی مهم در مقابل این پرسش می توان مطرح کرد و آن اینکه آیا راه چاره و راه حل دیگری برای بهبود و رسیدن به اهداف رشد اقتصادی وجود دارد. تردید نکنیم که بدون توجه به حرکت و رویکرد بهره وری و بدون اصلاح و بهبود نظام ها و روش ها ی انجام کار در سطوح مختلف بویژه در لایه های مدیریت کلان و خرد کشور و صرف افزایش منابع و بکارگیری نهاده های بیشتر و بیشتر، به اهداف توسعه اقتصادی نخواهیم رسید. آنچه امروز داریم و از آن ناراضی هستیم نتیجه کم توجهی اساسی به موضوع بهره وری و عدم احساس ضرورت آن درعلم و عمل بوده است.

نکته دوم در این پرسش استفاده از روش های نظام مند بهبود بهره وری است که جهت و هدف پرسش را بیشتر تبیین می کند. حرکت های پراکنده، بی نظم، احساسی و غیر علمی در سطح کشور در سطح کلان و خرد بسیار بوده است که متأسفانه منجر به اتلاف منابع و در رأس آن اتلاف وقت شده و دستاوردهای قابل قبول و ارزشمندی نداشته است. لذا طرحریزی منظم و صحیح و علمی سازوکارهای مؤثر و طراحی و اجرای راهبردها، سیاست ها و روش های یکپارچه و نظام مند و منسجم برای رسیدن به اهداف اقتصادی مورد نظر، یک ضرورت و الزام است وگرنه مجدداً در دام و تله سطحی نگری، بازی های بی نتیجه و حرکت های شعارگونه گرفتار می شویم و به جای رسیدن به آمال و آرزوهای جامعه و کشور، راه خطا و نادرست را خواهیم پیمود و این قافله تابه حشرلنگ است.

به نظر شما نام گذاری روزی بنام بهره وری و بزرگداشت این روز چه تاثیری را بر ارتقای فرهنگی بهره وری در حوزه دولتی و خصوصی دارد؟

به طور کلی یکی از راههای بها دادن و ارزش قائل شدن برای یک مقوله و موضوع مهم و با ارزش، اختصاص یک روز از روزهای سال به آن موضوع و مقوله است که در همه دنیا نمونه های بسیار دارد و در کشور ما هم همینطور.

اگر چه موضوع بهره وری بایستی همواره ملکه ذهن باشد و در همه شرایط زمانی ومکانی در انجام فعالیت ها، مبنای عمل باشد لیکن مردم  نیازمند یادآوری و تکرار هستند. نامگذاری یک روز و بزرگداشت آن به معنای محدود کردن حرکت بهره وری به همان روز و کنار گذاشتن آن در روزهای دیگر نیست بلکه به معنی با اهمیت و با ارزش بودن آن برای توجه و یادآوری مستمر است.

معمولاً فضاسازی و آماده کردن برنامه هایی برای اجرا در روز بهره وری، یک موج و حرکت در سطح جامعه ایجاد می کند که قبل و بعد از آن را در بر می گیرد. لذا بزرگداشت این روز و گردهم جمع شدن متخصصین، اصحاب اندیشه، عاملین به بهره وری و مسئولان دارای دغدغه و علاقه به بهره وری، نوعی تعهد، همدلی و همفکری ایجاد می کند که انشاء الله بستر ساز همکاری ها در عمل باشد.

   جناب آقای دکتر شما به عنوان ریاست کمیته راهبری جشنواره و با توجه به این که ۵ دوره از جشنواره برگزار گردید، به چه میزان جشنواره ملی بهره وری توانسته به اهداف از پیش تعیین شده خود دست یابد؟

یکی از مهم ترین اهداف و شاید اصلی ترین هدف این جشنواره، ایجاد و گسترش فضای ارزشی وسالم مسابقه و رقابت بین سازمان ها و بنگاههای اقتصادی در زمینه بهره وری بوده است. ما می خواستیم جامعه نسبت به مقوله و رویکرد بهره وری توجه اساسی و جدی داشته باشد مایل بودیم یک اتمسفر مناسب برای ایجاد و تقویت انگیزه ها جهت اثبات شایستگی ها و قابلیت ها ایجاد کنیم و این فضای رقابت تا حد ممکن علمی، مبتنی بر داده های عملکردی درست و در عین حال مبتنی بر ارزش های اخلاقی صحیح و فرهنگ مناسب باشد تا بتوانیم به هدف بسیار مهم الگوسازی و تبلیغ معرفی الگوها و تجارب برتر برای افزایش هم افزایی قابلیت ها و توان سازمان ها و بنگاههای اقتصادی نیز دست پیدا کنیم.

بی تردید از نتایج هنوز راضی نیستیم و راه نرفته، بسیار بسیار بیشتر از راهی است که پیموده ایم لیکن هر سال پس از برگزاری جشنواره، آنقدر بازخور مثبت و ندای حمایت دریافت می کنیم و همدلی و همراهی از مسئولین و مدیران ارشد کشور گرفته تا اساتید علمی، مدیران و کارشناسان عزیز سازمان ها و نهادهای اقتصادی و اجتماعی احساس می کنیم، که با انرژی بیشتر و امیدواری زیادتر به پیمودن ادامه راه متعهدتر و علاقمندتر می شویم .البته نقش اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی، یک نقش کلیدی و حامی اصلی برای برگزاری جشنواره بوده که به نظر من میزبان جشنواره ملی بهره وری است.

   به عنوان آخرین سوال با توجه به انتشار چهارمین سالنامه آمار بهره وری کشور در سال ۹۳ لزوم اندازه گیری شاخصهای بهره وری با یک استاندارد مشخص و یکسان برای بنگاه های اقتصادی در کشور چه میزان احساس می شود؟

شاخص های اندازه گیری بهره وری از یک جهت به دو طبقه تقسیم می شوند:

طبقه اول- شاخص های عمومی
طبقه دوم- شاخص های اقتصادی

در هر دو طبقه نیازمند نوعی استانداردسازی برای فراهم آوردن امکان مقایسه، تحلیل و ارزیابی هستیم همانگونه که در سطح دنیا، با شاخص های مشخص و تعریف شده، عملکرد کشورها و بخش ها و زیر بخش های مختلف را اندازه گیری، تحلیل و ارزیابی می کنند در حوزه بهره وری نیز شاخص های استاندارد برای محاسبه، سنجش و ارزیابی وجود دارد که در همه جای دنیا استفاده می شود.

ایجاد و تعریف یک نظام و شاخص های اندازه گیری استاندارد در زمینه بهره وری، امکان مقایسه عملکرد سازمان های مختلف را با یکدیگر در داخل و خارج کشور و با متوسط صنعت، با بهترین و ضعیف ترین سازمان ها از نظر عملکرد بهره وری ایجاد می کند. بعلاوه امکان جمع بندی، نتیجه گیری، ارزیابی و تحلیل عملکرد بهره وری در سطح صنعت، زیر بخش ها و بخش های مختلف اقتصادی را فراهم می کند.

 در پایان امکان انتخاب برترین ها و تقدیر و جایزه دهی عملکردهای بهره ورتر فراهم می شود که شما در جشنواره ملی بهره وری شاهد آن هستید.